काळभैरवाचा छायाबाजार
अंधार दाटून आला होता. मुंबई नाही, ही. ही तर मायामुंबई होती. जिथे प्रत्येक इमारतीला भूतकाळ होता, प्रत्येक रस्त्याला एक कहाणी, आणि प्रत्येक माणसाच्या डोळ्यात एक रहस्य लपलेले असायचे. मी, मीरा, एक छायाशोधक. लोकांच्या हरवलेल्या आठवणी शोधणं, हे माझं काम. सोपं नाही, पण मायामुंबईत सोपं काय आहे?
आज काळभैरवाच्या छायाबाजारात जायचं होतं. काळभैरव… नाव जरी ऐकलं तरी धडकी भरते. तो या मायामुंबईचा अनभिषिक्त राजा. त्याच्या बाजारात काय मिळेल आणि काय नाही, याचा नेम नाही. ऐकलंय, तिथे हरवलेल्या आत्म्यांचे तुकडे मिळतात, भविष्याच्या किंकाळ्या मिळतात, आणि भूतकाळाचे ओघळ तर सहज उपलब्ध असतात. पण जायचं होतं, कारण माझ्या हातात एक केस होती. एका वृद्ध बाईची, जिची नात अचानक गायब झाली होती. कोणतीही आठवण न ठेवता.
छायाबाजार म्हणजे एक भूलभुलैया. काळ्या धुक्यात लपेटलेला, किळसवाण्या किंकाळ्यांनी आणि कुजबुजांनी भरलेला. तिथे दिशाहिन होऊन माणूस स्वतःलाच विसरून जातो. पण मी तयार होते. माझ्या हातात होती, "स्मृतिदीपिका" – एक प्राचीन दिवा, जो आठवणींचा मार्ग दाखवतो.
मी बाजारात प्रवेश केला. वास येत होता, जळलेल्या लाकडाचा, कुजलेल्या फुलांचा आणि जुन्या पापांचा. दुकानदार विचित्र वस्तू विकत बसले होते. एकाच्या हातात होता, तुटलेल्या स्वप्नांचा ढिग. दुसरा विकत होता, वेळेचे तुकडे. आणि तिसरा… तो विकत होता, खोट्या आशा.
एका दुकानाजवळ माझी नजर खिळली. तिथे एक आरसा ठेवला होता, ज्याच्यात भूतकाळ दिसत होता. पण तो भूतकाळ स्पष्ट नव्हता, धूसर होता. मी जवळ गेलो, आणि आरशात बघितलं. मला दिसली ती हरवलेली मुलगी, एका अंधाऱ्या खोलीत बंद. ती किंचाळत होती, पण आवाज येत नव्हता.
मी दुकानादाराला विचारलं, "ही मुलगी कोण आहे? कुठे आहे?"
तो हसला. किळसवाणं हास्य. "ती? ती तर काळभैरवाची शिकार आहे. त्याने तिची स्मृती चोरली आहे, आणि तिला त्याच्या जगात कैद केले आहे."
माझ्या अंगावर काटा आला. काळभैरव… त्याच्याशी सामना करणं म्हणजे मृत्यूला आमंत्रण देणं होतं. पण मला त्या मुलीला वाचवायचं होतं.
स्मृतिदीपिकेने मला एका अंधाऱ्या गल्लीकडे नेलं. ती गल्ली काळभैरवाच्या महालाकडे जात होती. महाल… तो तर भयानक होता. काळ्या दगडांनी बांधलेला, ज्याच्यातून दु:ख आणि निराशा ओसंडून वाहत होती.
मी महालात प्रवेश केला. तिथे सैनिक उभे होते, डोळे नसलेले, पण तरीही सगळं बघणारे. त्यांनी मला अडवलं. "पुढे जाऊ नकोस. काळभैरव क्रोधीत होईल."
मी स्मृतीदीपिका उंचावली. दिव्याच्या प्रकाशाने सैनिकांचे डोळे उघडले. त्यांना त्यांची स्मृती परत मिळाली. ते सैनिक आता गुलाम नव्हते, ते स्वतंत्र होते.
"जा, तिला वाचव," त्यांनी मला सांगितलं.
मी पुढे गेले. महालाच्या मधोमध एक सिंहासन होतं. त्यावर काळभैरव बसला होता. त्याचा चेहरा काळा होता, डोळे लाल होते, आणि हातात एक स्मृतीचा गोळा होता. तो गोळा म्हणजे त्या हरवलेल्या मुलीची आठवण होती.
"तू कोण आहेस?" काळभैरवाने गर्जना केली. "माझ्या जगात ढवळाढवळ करायला आली आहेस?"
"मी मीरा. छायाशोधक. आणि मी त्या मुलीला वाचवायला आले आहे," मी उत्तर दिलं.
काळभैरव हसला. "तू मला हरवू शकत नाहीस. मी अमर आहे."
"अमरता सापेक्ष असते," मी म्हणले, आणि स्मृतीदीपिकेचा प्रकाश त्याच्यावर टाकला.
काळभैरव ओरडला. प्रकाशाने त्याची शक्ती कमी होत होती. तो कमजोर होत होता.
"तू माझी स्मृती चोरलीस," तो म्हणाला. "माझा भूतकाळ चोरलास."
"आणि तू लोकांचा भविष्यकाळ चोरलास," मी उत्तर दिलं.
मी त्याच्या हातातून स्मृतीचा गोळा हिसकावला, आणि तो जमिनीवर आपटला. गोळा फुटला, आणि त्यातून आठवणींचा प्रकाश बाहेर पडला. तो प्रकाश त्या हरवलेल्या मुलीपर्यंत पोहोचला.
ती मुलगी माझ्यासमोर उभी होती. तिने मला ओळखलं. "मी… मी घरी जायला तयार आहे."
मी तिला घेऊन महालातून बाहेर पडले. काळभैरव मागे ओरडत होता, पण मी थांबले नाही.
छायाबाजारातून बाहेर पडताना, मला जाणवलं की, मायामुंबई बदलली आहे. थोडीशी चांगली झाली आहे. कारण आज एका मुलीला तिची स्मृती परत मिळाली होती. आणि काळभैरवाला त्याची जागा दाखवण्यात आली होती.
मी त्या मुलीला तिच्या आजीकडे पोहोचवलं. आजीने तिला घट्ट मिठी मारली. त्या मिठीत कृतज्ञता होती, प्रेम होतं, आणि दिलासा होता.
माझं काम झालं होतं. मी घरी परतले. मायामुंबई अजूनही रहस्यमय होती, पण मला माहित होतं की, मी तिच्यासाठी लढायला तयार आहे. कारण मी मीरा, छायाशोधक. आणि हरवलेल्या आठवणी परत आणणं, हेच माझं काम आहे.
पण एक गोष्ट मला खटकत होती. काळभैरव इतका सहज कसा हरला? त्याच्या डोळ्यात भीती दिसत होती, पण ती कशाची होती? माझ्या स्मृतीदीपिकेची, की आणखी कशाची? हे रहस्य मला लवकरच उलगडायचं होतं. कारण मायामुंबईत, कोणतीही गोष्ट सरळ नसते.
दुसऱ्या दिवशी, मला एका अनोळखी माणसाचा फोन आला. "मी तुमच्या मदतीला तयार आहे," तो म्हणाला. "काळभैरवाचा खरा इतिहास तुम्हाला माहित नाही. तो एक मोहरा आहे. खरा सूत्रधार तर अजून लपलेला आहे."
माझ्या मनात धडकी भरली. हे तर फक्त सुरुवात होती. मायामुंबईचं खरं रहस्य तर अजून उघड व्हायचं होतं.
मी तयार झाले. कारण मीरा, छायाशोधक, कधीही हार मानत नाही.
आणि या मायामुंबईच्या अंधाऱ्या गल्ल्यांमध्ये, न्यायासाठी लढणं, हेच माझं ध्येय आहे.
समाप्त