अश्रुनक्षत्र आणि जळकाष्ठ
काळोख्या रात्री, जेंव्हा चंद्रकोर क्षीण होत चालली होती, तेंव्हा स्वर्णिमा नदीच्या काठी, एका वृद्ध मांत्रिकाने, रुद्रयागाने सुरुवात केली. स्वर्णिमा, नुसती नदी नव्हती, ती अश्रुगंधा पर्वतावरून उगम पावणारी, देवळांच्या आणि स्मशानभूमींच्या मधून वाहणारी, जीवनाची आणि मृत्यूची साक्ष देणारी जलधारा होती. रुद्रयागासाठी लागणारे जळकाष्ठ, त्याने शापित वनातून आणले होते - ते जळकाष्ठ, सामान्य लाकूड नसून, एका प्राचीन राक्षसाच्या हाडांपासून बनलेले होते.
वृद्ध मांत्रिकाचे नाव गंधर्वसेन होते. त्याचे केस पांढरे झाले होते, डोळ्यांवर सुरकुत्या पडल्या होत्या, पण त्याची नजर तीक्ष्ण होती, जणू काही भूतकाळ आणि भविष्यकाळ एकाच वेळी बघू शकत होती. गंधर्वसेन, 'अश्रुनक्षत्रा'च्या शोधात होता. अश्रुनक्षत्र, एक काल्पनिक तारा होता, जो फक्त अत्यंत दुःखी व्यक्तीला दिसतो आणि त्या व्यक्तीला असीम शक्ती देतो. गंधर्वसेनला ती शक्ती हवी होती, कारण त्याला त्याच्या गावाला, शापित वनातील राक्षसांपासून वाचवायचे होते.
गावाचे नाव चंद्रपूर होते. चंद्रपूर, स्वर्णिमा नदीच्या काठी वसलेले एक लहानसे, सुंदर गाव होते. तिथले लोक शांत आणि आनंदी होते, पण शापित वनातील राक्षसांच्या भीतीने ते नेहमी त्रस्त असायचे. राक्षस, अधूनमधून गावात येऊन धुमाकूळ घालत, लोकांना मारत आणि त्यांची संपत्ती लुटून नेत.
गंधर्वसेनने रुद्रयागाला सुरुवात केली. त्याने जळकाष्ठ अग्नीत टाकले. अग्नी भडकली आणि त्यातून धूर निघू लागला. धुराचा रंग काळा होता, जणू काही तो राक्षसांच्या आत्म्यांनी भरलेला होता. गंधर्वसेनने मंत्र म्हणायला सुरुवात केली. त्याचे शब्द स्पष्ट आणि जोरदार होते, जणू काही ते स्वर्णिमेच्या पाण्यातून प्रतिध्वनित होत होते.
अचानक, स्वर्णिमेच्या पाण्यात एक चमक दिसली. ती चमक हळूहळू वाढत गेली आणि एका तेजस्वी प्रकाशामध्ये रूपांतरित झाली. प्रकाशातून एक स्त्री बाहेर आली. ती सुंदर होती, तिचे केस लांब आणि काळे होते, तिचे डोळे निळे होते, जणू काही ते आकाशाचे तुकडे होते. तिच्या अंगावर पांढरा शुभ्र पोशाख होता, जो हवेत उडत होता.
"मी स्वर्णिमा आहे," ती स्त्री म्हणाली. "तू मला का बोलावले आहेस?"
गंधर्वसेनने तिला चंद्रपूरच्या राक्षसांबद्दल सांगितले आणि अश्रुनक्षत्राची शक्ती मिळवण्याची त्याची इच्छा व्यक्त केली.
स्वर्णिमा हसली. "अश्रुनक्षत्र कोणाला दिसत नाही. ते फक्त त्यांच्यासाठी आहे, ज्यांनी खूप दुःख सहन केले आहे आणि ज्यांच्या मनात इतरांबद्दल प्रेम आणि सहानुभूती आहे."
गंधर्वसेन निराश झाला. त्याला वाटले होते की अश्रुनक्षत्र त्याला शक्ती देईल, पण स्वर्णिमेने त्याला सत्य सांगितले.
"पण मी चंद्रपूरला राक्षसांपासून कसे वाचवू?" त्याने विचारले.
स्वर्णिमेने उत्तर दिले, "शक्ती बाहेर नाही, तर आत आहे. तुझ्या मनात प्रेम आणि सहानुभूती आहे, तीच तुझी खरी शक्ती आहे. त्या शक्तीने तू राक्षसांना हरवू शकतोस."
स्वर्णिमा गायब झाली आणि प्रकाश विझून गेला. गंधर्वसेनने स्वर्णिमेच्या शब्दांवर विचार केला. त्याला समजले की ती बरोबर बोलत आहे. खरी शक्ती त्याच्या मनात आहे, त्याच्या प्रेमात आहे.
दुसऱ्या दिवशी, राक्षस चंद्रपूरवर हल्ला करण्यासाठी आले. ते मोठे आणि भयंकर दिसत होते. त्यांच्या हातात तीक्ष्ण शस्त्रे होती. गावकरी घाबरले आणि त्यांनी घरात लपून बसण्याचा निर्णय घेतला.
पण गंधर्वसेन घाबरला नाही. तो राक्षसांच्या समोर उभा राहिला. त्याच्या हातात कोणतेही शस्त्र नव्हते, पण त्याच्या डोळ्यात भीती नव्हती. त्याच्या डोळ्यात प्रेम आणि सहानुभूती होती.
"तुम्ही चंद्रपूरला का त्रास देत आहात?" त्याने राक्षसांना विचारले.
राक्षस हसले. "आम्हाला त्रास द्यायला आवडतो. आम्हाला लोकांना मारण्यात आणि त्यांची संपत्ती लुटण्यात मजा येते."
"तुम्ही असे का करता?" गंधर्वसेनने विचारले. "तुम्हाला दुःख होत नाही का?"
राक्षस थांबले. त्यांनी एकमेकांकडे बघितले. त्यांना गंधर्वसेनच्या प्रश्नाची अपेक्षा नव्हती.
"आम्हाला दुःख होते," एका राक्षसाने उत्तर दिले. "पण आम्ही ते दाखवत नाही. आम्ही कमजोर दिसू इच्छित नाही."
गंधर्वसेनने राक्षसांना त्यांच्या दुःखाबद्दल विचारले. त्याने त्यांना सांगितले की तो त्यांना मदत करू इच्छितो. राक्षसांना आश्चर्य वाटले. त्यांनी कधीच कोणाला त्यांच्याबद्दल सहानुभूती दाखवताना पाहिले नव्हते.
राक्षसांनी गंधर्वसेनला त्यांच्या कहाण्या सांगितल्या. त्यांनी सांगितले की ते शापित वनात राहतात कारण त्यांना समाजात स्वीकारले जात नाही. त्यांना लोक घाबरतात आणि त्यांच्याशी द्वेष करतात. त्यामुळे ते रागावले आहेत आणि लोकांना त्रास देतात.
गंधर्वसेनला राक्षसांबद्दल वाईट वाटले. त्याने त्यांना सांगितले की तो त्यांना स्वीकारतो आणि त्यांना मदत करेल. त्याने त्यांना चंद्रपूरमध्ये राहण्याची ऑफर दिली.
राक्षसांना विश्वास बसला नाही. त्यांना वाटले की गंधर्वसेन त्यांची चेष्टा करत आहे. पण गंधर्वसेन गंभीर होता. त्याने त्यांना खात्री दिली की तो खोटे बोलत नाही.
अखेरीस, राक्षसांनी गंधर्वसेनच्या प्रस्तावाला होकार दिला. ते चंद्रपूरमध्ये राहायला आले. गावकऱ्यांनी सुरुवातीला विरोध केला, पण गंधर्वसेनने त्यांना समजावले की राक्षस बदलले आहेत आणि ते आता कोणालाही त्रास देणार नाहीत.
काही दिवसांनी, राक्षस आणि गावकरी मित्र बनले. त्यांनी एकत्र काम करायला सुरुवात केली. राक्षसांनी गावकऱ्यांना शेतीत मदत केली आणि गावकऱ्यांनी राक्षसांना समाजात स्वीकारले.
चंद्रपूर पुन्हा आनंदी झाले. शापित वनातील राक्षस आता चंद्रपूरचे रक्षक बनले होते. गंधर्वसेनने अश्रुनक्षत्राची शक्ती मिळवली नसली, तरी त्याने आपल्या प्रेमाने आणि सहानुभूतीने एक चमत्कार घडवला होता.
एके रात्री, गंधर्वसेन स्वर्णिमा नदीच्या काठी बसला होता. त्याने आकाशाकडे बघितले. त्याला एक तेजस्वी तारा दिसला. तो तारा अश्रुनक्षत्र होता. गंधर्वसेन हसला. त्याला समजले की अश्रुनक्षत्र फक्त दुःखी लोकांनाच नाही, तर प्रेमळ आणि दयाळू लोकांनाही दिसते.
अश्रुनक्षत्र चमकत राहिले आणि चंद्रपूर शांतीत नांदत राहिले.
समाप्त