जलयुद्ध: अमृताचे अभिशाप
धुक्याच्या चादरीने वेढलेल्या, पाच डोंगरांच्या कुशीत वसलेल्या चंद्रविलास नावाच्या गावात शांतता नांदत होती. ही भूमी अमृताच्या वर्षावाने समृद्ध झाली होती, इथल्या नद्या दुधासारख्या शुभ्र होत्या आणि इथली माती सोन्यासारखी पिवळी. पण ही शांतता वादळापूर्वीची शांतता होती, याची कल्पना कुणालाच नव्हती.
गावाचा प्रमुख, वयस्कर आणि ज्ञानी तात्या पाटील, रोज सकाळी सूर्योदयाच्या वेळी डोंगरावर जाऊन प्रार्थना करत असे. त्याची प्रार्थना निसर्गासाठी असे, धरतीमातेसाठी असे, चंद्रविलासच्या कल्याणासाठी असे. पण आज तात्याच्या मनात भीती दाटून आली होती. त्याला दृष्टांत झाला होता - अमृताच्या अतिरेकाने धरतीमाता कोपली आहे.
चंद्रविलासची जीवनदायिनी, क्षीरसागर नदी, हळूहळू आटायला लागली होती. कधीकाळी दुथडी भरून वाहणारी नदी आता एका लहानशा ओढ्यात रूपांतरित झाली होती. शेतकरी चिंतेत होते, कारण पिके सुकून चालली होती. जनावरांना प्यायला पाणी मिळेनासे झाले होते. गावात हाहाकार माजला होता.
या संकटावर मात करण्यासाठी तात्यांनी गावच्या प्रतिष्ठित लोकांची सभा बोलावली. सभेत अनेक विचार मांडले गेले, पण तोडगा काही निघेना. तेव्हा तरुण आणि धाडसी वीरेंद्र उभा राहिला. वीरेंद्र तात्यांचा नातू होता, त्याला निसर्गाची आणि चंद्रविलासची खूप ओढ होती.
"आजोबा," वीरेंद्र म्हणाला, "माझ्या मते, क्षीरसागर नदीतील अमृताचे प्रमाण वाढले आहे. त्यामुळे पाणी जड झाले आहे आणि ते जमिनीमध्ये मुरत नाही. आपल्याला यावर काहीतरी उपाय शोधायला हवा."
तात्यांनी वीरेंद्रच्या बोलण्याला दुजोरा दिला. "वीरेंद्र, तू बरोबर बोलतो आहेस. मलाही दृष्टांत झाला आहे की अमृताच्या अतिरेकामुळे हे संकट ओढवले आहे. पण यावर उपाय काय, हे मला अजून समजलेले नाही."
तेव्हा सभेत बसलेल्या एका वृद्ध महिलेने, तिचे नाव जानकीबाई होते, एक विचार मांडला. जानकीबाई चंद्रविलासच्या इतिहासाची जाणकार होती. ती म्हणाली, "मी ऐकले आहे की चंद्रविलासच्या पूर्वेकडील घनदाट जंगलात एक रहस्यमय तलाव आहे, ज्याचे पाणी अमृताला निष्प्रभ करू शकते. त्या तलावाचे नाव आहे 'विषकुंभ'. पण तिथे जाणे खूप धोकादायक आहे, कारण तेथे अनेक राक्षसी प्राणी आणि जादुई शक्तींचा वास आहे."
विषकुंभाचे नाव ऐकून सभेत भीतीचे वातावरण पसरले. पण वीरेंद्रने निर्धार केला की तो विषकुंभातून पाणी आणणार आणि क्षीरसागर नदीला पुन्हा जिवंत करणार.
दुसऱ्या दिवशी वीरेंद्र जानकीबाईंनी सांगितलेल्या मार्गाने घनदाट जंगलात निघाला. त्याच्यासोबत त्याचे काही मित्रही होते, जे त्याच्यावर विश्वास ठेवत होते आणि चंद्रविलासला वाचवण्यासाठी काहीही करायला तयार होते.
जंगलात त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला. विषारी साप, हिंस्र प्राणी आणि जादुई वनस्पतींनी त्यांचा रस्ता रोखला. पण वीरेंद्र आणि त्याच्या मित्रांनी हार मानली नाही. त्यांनी आपल्या धैर्याने आणि बुद्धीने प्रत्येक संकटावर मात केली.
अखेरीस ते विषकुंभाजवळ पोहोचले. तलाव काळ्या रंगाचा होता आणि त्यातून धूर निघत होता. तलावाच्या भोवती भयानक राक्षसी प्राणी पहारा देत होते. त्यांना हरवणे सोपे नव्हते.
वीरेंद्रने आपल्या मित्रांना तीन गटांमध्ये विभागले. एका गटाला राक्षसांना गुंतवून ठेवायचे होते, दुसऱ्या गटाला तलावातून पाणी काढायचे होते आणि तिसऱ्या गटाला संरक्षणाचे काम करायचे होते.
युद्ध सुरू झाले. राक्षसांनी त्यांच्यावर हल्ला केला, पण वीरेंद्र आणि त्याच्या मित्रांनी शौर्याने त्यांचा सामना केला. त्यांनी आपल्या तलवारी आणि धनुष्यबाणांनी राक्षसांना जखमी केले. काही राक्षस मारले गेले, पण काही अजूनही लढत होते.
दरम्यान, वीरेंद्रने तलावाच्या पाण्यात हात घातला. पाणी खूप थंड आणि जड होते. त्याला जाणवले की या पाण्यात खरोखरच अमृताला निष्प्रभ करण्याची शक्ती आहे. त्याने एका मोठ्या भांड्यात पाणी भरले आणि ते घेऊन तो आपल्या मित्रांकडे परतला.
राक्षसांना हरवून वीरेंद्र आणि त्याचे मित्र चंद्रविलासमध्ये परतले. त्यांनी विषकुंभातील पाणी क्षीरसागर नदीत ओतले. चमत्कार झाला! नदीचे पाणी हळूहळू स्वच्छ आणि हलके होऊ लागले. नदी पुन्हा झुळझुळ वाहू लागली.
चंद्रविलासमध्ये आनंदाचे वातावरण पसरले. शेतकरी आनंदाने नाचू लागले, जनावरांना प्यायला पाणी मिळाले आणि पिके पुन्हा हिरवीगार झाली. तात्यांनी वीरेंद्रला आणि त्याच्या मित्रांना आशीर्वाद दिले. जानकीबाईंनी वीरेंद्रच्या धैर्याचे कौतुक केले.
पण ही कथा इथेच संपत नाही. विषकुंभातील पाण्याचे दुष्परिणाम हळूहळू जाणवू लागले. ज्या जमिनीत ते पाणी मुरले होते, ती जमीन नापीक झाली. त्या जमिनीत कोणतीही वनस्पती उगवेना. चंद्रविलासच्या लोकांना पुन्हा एका नव्या संकटाचा सामना करावा लागणार होता.
वीरेंद्रला आपल्या चुकीची जाणीव झाली. त्याने विचार केला की अमृताच्या अतिरेकावर उपाय शोधताना त्याने आणखी एक चूक केली. त्याने निसर्गाचा समतोल बिघडवला.
यावेळी वीरेंद्रने अधिक विचारपूर्वक निर्णय घेतला. त्याने गावातील सर्व लोकांना एकत्र बोलावले आणि त्यांना सांगितले की आपल्याला नापीक जमिनीला पुन्हा सुपीक बनवण्यासाठी काहीतरी करायला हवे.
गावातील लोकांनी एकत्र येऊन काम करायला सुरुवात केली. त्यांनी नापीक जमिनीत खत टाकले, नवीन बियाणे लावले आणि पाण्याची योग्य व्यवस्था केली. हळूहळू जमीन पुन्हा सुपीक झाली आणि चंद्रविलास पुन्हा एकदा समृद्ध झाला.
या घटनेनंतर चंद्रविलासच्या लोकांना एक धडा मिळाला. त्यांनी शिकले की निसर्गाचा समतोल राखणे किती महत्त्वाचे आहे. त्यांनी हेही शिकले की कोणत्याही समस्येवर तोडगा काढताना दूरदृष्टी असणे आवश्यक आहे.
वीरेंद्र चंद्रविलासचा नायक बनला. त्याने आपल्या धैर्याने आणि बुद्धीने चंद्रविलासला दोन मोठ्या संकटातून वाचवले. पण त्याला हेही समजले की खरा नायक तो असतो जो निसर्गाचा आदर करतो आणि त्याच्याशी जुळवून घेतो.
आजही चंद्रविलासमध्ये वीरेंद्रची कथा सांगितली जाते. ही कथा धैर्य, बुद्धी आणि निसर्गाबद्दल आदर शिकवते. चंद्रविलासच्या लोकांनी ठरवले आहे की ते नेहमी निसर्गाचा समतोल राखतील आणि आपल्या पुढच्या पिढीलाही हाच संदेश देतील.
आणि क्षीरसागर नदी... ती आजही झुळझुळ वाहते आहे, चंद्रविलासच्या लोकांना जीवनदान देत आहे. पण आता चंद्रविलासचे लोक तिच्या पाण्याचे महत्त्व जाणतात आणि तिची काळजी घेतात.
अमृताचे अभिशाप हे चंद्रविलाससाठी एक मोठी परीक्षा होती, पण त्या परीक्षेत उत्तीर्ण होऊन त्यांनी एक नवीन जीवन जगण्याची प्रेरणा घेतली.
समाप्त