अमिताभ ह्यांनी विचारलं " लोणचं वाला च बोलना हैं क्या ?"
अमिताभ ह्यांनी विचारलं " लोणचं वाला च बोलना हैं क्या ?"
अमिताभ बच्चन ह्यांची एखादी जाहिरात टीव्ही सुरु होते आणि ते शुद्ध मराठीमध्ये बोलत असतात. आपोआप मनात प्रश्न येतो त्यांना मराठी येत असेल काय ?
मराठीच नव्हे तर गुजराती, तामिळ, तेलगू आणि इतर अनेक भारतीय भाषांमध्ये ते बोलताना दिसतात. इतक्या भाषा ते बोलू शकतात का ?
...ही करामत असते डबिंग इंडस्ट्रीची.
अनेक वर्षांपासून मी मराठी जाहिराती लिहीत आहे. आजवर 5000 पेक्षा जास्त जाहिराती लिहून झाल्या. अनेक हिंदी-मराठी अभिनेत्यांच्या आवाजात त्या रेकॉर्ड केल्या. सर्वात उत्तम अनुभव आला तो अमिताभ ह्यांना मराठी संवाद शिकवताना.
एका जाहिरातीमध्ये त्यांनी स्वतः अभिनय केला होता. मूळ जाहिरात हिंदी मध्ये शूट आणि डब झाली होती. तीच मराठीमध्ये डब करायची होती. क्लायंटचा आग्रह होता अमिताभ यांनी स्वतः मराठीमध्ये डब करावे. मराठी स्क्रिप्ट माझी असल्याने मला BR स्टुडिओ मध्ये बोलावलं होतं. वेळ होती सकाळी आठची. हो, अमिताभ बच्चन डबिंगच काम सकाळी करतात. त्यानंतर इतर शूट सुरु होतात.
अमिताभ ह्यांची खासियत म्हणजे ते दिलेल्या वेळेवर बरोबर पोहोचतात.
ठरल्यानुसार ते सकाळी ८ वाजता studio मध्ये आले. जाहिरातीची स्क्रिप्ट त्यांनी हातात धरली. हिंदी आणि मराठीची लिपी देवनागरी असल्यामुळे त्यांना मराठी स्क्रिप्ट वाचता येत होती. मग मी एक एक ओळ वाचत गेलो आणि त्यांनी माझ्या पाठोपाठ ती ओळ म्हणून दाखवली. बर्याच ओळी ते बरोबर म्हणत होते.
आमची rehearsal चालली होती. पण ते "च " चा उच्चार हिंदी "च " सारखा करत होते. मग मी मराठी च म्हणून दाखवत होतो आणि ते follow करत होते.
शेवटी अचानक थांबले आणि मला विचारलं , " लोणचं वाला च बोलना हैं क्या ?"
मी स्तंभित झालो. त्यांना लोणचं शब्द माहित होता !! मी होकार दिल्यावर त्यांनी मराठी 'च " चा अचूक उच्चार केला आणि त्यांच्या दमदार आवाजात जाहिरात रेकॉर्ड झाली.
सांगण्यासारखी आणखी एक गोष्ट म्हणजे त्यांचं काम अतिशय शिस्तबद्धपणे चालतं.
अमिताभ ह्यांनी अनेक चढ-उतार पहिले. आजारपणे सोसली, पण आजही त्यांचा कामाचा उत्साह तरुणांना लाजवेल असा आहे. त्यांच्या आवाजाची जादू आजही टिकून आहे. आपलं काम अचूक बजावतात. जराही तडजोड न करता. अमिताभ ह्यांनी सिनेव्यवसायात नोंदवलेले विक्रम सर्वाना माहित आहेत. जाहिरात व्यवसायातही त्यांनी नोंदवलेले विक्रम खुद्द जाहिरात उद्योगाला अचंबित करणारे आहेत. जाहिरात टीव्ही वरून झळकू लागल्या नंतर आठवड्यानंतर प्रॉडक्टचा खप वाढतो हा अनुभव आम्हाला होता. अमिताभ ह्यांनी बीपीएलच्या जाहिरातींपासून मॉडेलिंग सुरु केलं. बीपीएल अचानक सर्वात मोठा ब्रँड बनला. पुढे अमिताभ ह्यांच्या जाहिरातींनी प्रचंड जादू केली. त्यांनी केलेल्या जाहिरातींच्या प्रॉडक्टचा खप अक्षरशः काही तासांमध्ये वाढायला लागला.
अमिताभ ह्यांची प्रतिभा जशी अनुभवली तशी माधुरी दीक्षितचीही प्रतिभा मी पाहिली. माधुरीला मराठी संवाद शिकवावे लागले नाहीत. एका टेक मध्ये रेकॉर्डिंग झालं. पण माझ्या नंतर तिने तीच जाहिरात बंगाली, तामिळ भाषेत केली तेव्हा मात्र आश्चर्य वाटलं. राणी मुखर्जीला मी मराठी संवाद शिकवले तेव्हा तिला मराठी "ळ" चा उच्चार करता आला नव्हता. शेवटी तिच्यासाठी मराठी डबिंग आर्टिस्टचा आवाज वापरला. सध्या मोहन जोशी ह्यांच्या आवाजातील ब्रू कॉफीची जाहिरात टीव्ही वर दिसते. ह्यात त्यांनी भूमिका केलेली नाही. सहसा ते फक्त डब करत नाहीत. पण ब्रू च्या हिंदी जाहिरातीत नसरुद्दिन शाह ह्यांचा आवाज आहे. म्हणून मराठीत मोहन जोशी ह्यांनी संवाद म्हणावे असा claint चा आग्रह होता.
एकदा श्री. नाना पाटेकर, अभिनय देव आणि मी एक dubbing करत होतो. take झाल्यावर studio मध्ये गप्पा मारत होतो. तेव्हा अभिनय म्हणाले, " बाबा ( रमेश देव ) सध्या एक स्क्रिप्ट लिहित आहेत. ह्या वयातही त्यांना काम करत रहावसं वाटतं. "
त्यावर नाना म्हणाले, "देवाला मरण नसत रे !! "
असाच आश्चर्याचा धक्का दिला विद्या बालन ह्यांनी.
" Nirenji ...show me the script "
असं त्यांनी म्हटल्यावर मी स्क्रिप्टची एक प्रत त्यांच्या हातात दिली आणि एक माझ्या हातात ठेवली.
rehersal करायला सुरुवात झाली आणि मी काही बोलायच्या आधीच त्यांनी भराभर मराठी संवाद वाचून दाखवले.
आणि म्हणाल्या, " मी मुंबईकर आहे ना..मराठी येत"
मग take ३० मिनिटात पूर्ण झाला.
सर्वात गमतीशीर अनुभव आला एका आमदाराच रेकॉर्डिंग करताना. लोकसभा निवडणुकीत मी एकावेळी तीन पक्षाच्या जाहिराती केल्याची ख्याती त्यांच्यापर्यंत पोहोचली होती. त्यांनी विधानसभा निवडणुका जवळ आल्यावर मला संपर्क केला. मी ती assignment स्वीकारली. कारण त्याचवेळी मी त्यांच्या पक्षाच्याही जाहिराती बनवत होतो. आमदार महाशयांच्या आवाजात dubbing करायचं ठरवलं. ते studio मध्ये आले सोबत दोन body guard घेवून. अंगावर भरपूर दागिने होते आणि dubbing रूम मध्ये body gaurd सोबत शिरले. शेवटी मी त्यांना सांगितलं body guard ने नुसता पाय हलवला तर माईक तोही आवाज पकडतो. तेव्हा त्यांना बाहेर बसवा. पण महाशय ऐकायला तयार होत नव्हते.
त्यांनी body guard ला सांगितलं, " आवाज करायचा नाही बर का. गुमान बसायचं!"
शेवटी ते body guard गुमान बसले आणि आमदार महाशयांनी भाषण सुरु केल. शेवटी त्यांना थांबवावं लागलं आणि सांगावा लागलं की स्क्रिप्ट तयार आहे. आपली फिल्म फक्त ६० सेकंदाची आहे. मी जी स्क्रिप्ट देतो तेवढीच वाचा. कसेबसे ते तयार झाले.
रेकॉर्डिंग सुरु झालं आणि मागे बसलेल्या body guard ने त्यांचा mobile वर फोटो काढला. त्याचं क्लिक आवाज mike ने पकडला . मला आणि sound engineer ला कळलं पण त्यांना कळलं नाही. आम्हालाही त्या नंतर शूट ला जायच होतं. म्हणून आम्ही ती फिल्म क्लिक सह तशीच release केली.
ते संवाद म्हणत आहेत आणि मधेच क्लिक आवाज येत आहे असं tv वर दिसत होत.
क्लिक आवाज जितक्या सहजपणे येतो तितक्या सहजपणे ते निवडूनही आले !!
मी लहान मुले, तरुण मले- female artist , वयस्कर dubbing artist सोबत काम करतो. प्रत्येकजण अत्यंत सफाईने काम करतात. लहान मुले तर पहिल्या take मध्ये perform करतात तेव्हा आश्चर्य वाटतं. जाहिरातीची डबिंग ही एक अशी कला आहे जिथे मोजक्या सेकंदात खूप काही सांगायचं असतं.
ही कला शिकवण्याचं काम आम्ही करतो. नवीन मुले येतात तेव्हा एक गोष्ट जाणवते की नव्या तंत्राची- technology ची त्यांना चांगली जाण असते. शिबीर चालू असताना त्यांना रेकॉर्डिंग रूम मध्ये नेलं की ते माईकवर सफाईदारपणे परफॉर्म करतात.
जाहिरात क्षेत्र आता विस्तारात चाललं आहे. नवनवीन प्रतिभावनांना संधी मिळत आहे. भरपूर वाव आहे. आज जाहिरात निर्मिती उद्योग देशातील सर्वात मोठा उद्योग बनला आहे.
.
-निरेन आपटे
जाहिरात लेखक