चंद्रकोर आणि शापित सरोवर
श्रावणी, वय वर्षे वीस, एका लहानशा डोंगराळ गावात वाढलेली. तिची आई, यमुना, गावातली जाणती स्त्री, जडीबुटी आणि वनस्पतींच्या ज्ञानाने परिपूर्ण. श्रावणीला लहानपणापासूनच गोष्टी सांगण्याची आवड होती, विशेषत: त्या गोष्टी ज्या गावातल्या वृद्ध स्त्रिया एकमेकांना कुजबुजत सांगत असत - शापित सरोवराच्या गोष्टी.
गावाच्या पूर्वेला, घनदाट जंगलाच्या आत, एक सरोवर होतं. 'अमृत सरोवर', असं त्याला म्हणत, पण कुणीही त्याच्याजवळ फिरकत नसे. लोकांचा विश्वास होता की त्या सरोवरात एका शापित नागिणीचा वास आहे, जी पौर्णिमेच्या रात्री माणसांना आपल्या जाळ्यात ओढते आणि त्यांना दगडांमध्ये बदलते. श्रावणीला मात्र या गोष्टीत तथ्य वाटेना. तिला त्या सरोवराच्या रहस्याचा शोध घ्यायचा होता.
एक दिवस, श्रावणीने आपली आई यमुनाला आपल्या मनातली इच्छा बोलून दाखवली. यमुना घाबरली. "श्रावणी, वेडेपणा करू नकोस. त्या सरोवराच्या आसपास फिरकणे म्हणजे मृत्यूला आमंत्रण देण्यासारखे आहे."
पण श्रावणी ऐकण्याच्या मनस्थितीत नव्हती. तिने ठरवलं होतंच. दुसऱ्या दिवशी, पहाटे, कुणालाही न सांगता, ती अमृत सरोवराच्या दिशेने निघाली.
जंगल घनदाट होतं. सूर्यकिरणंही जमिनीपर्यंत पोहोचायला धडपडत होती. श्रावणी जपून पाऊल टाकत पुढे जात होती. वाटेत तिला अनेक प्रकारचे प्राणी-पक्षी दिसले, पण ती न डगमगता चालत राहिली.
अखेरीस, ती सरोवराच्या काठावर पोहोचली. सरोवर शांत आणि निळेशार होतं. जणू काही आरसाच! सरोवराच्या मधोमध एक लहानसा बेट होता आणि त्यावर एक प्राचीन वृक्ष उभा होता.
श्रावणीला आश्चर्य वाटलं. तिला कुठेही भीतीदायक वातावरण जाणवलं नाही. उलट, तिला तिथे एक अद्भुत शांतता आणि समाधान मिळालं. ती हळूच पाण्यात उतरली आणि बेटाच्या दिशेने पोहायला लागली.
बेटावर पोहोचल्यावर तिने पाहिलं, वृक्षाच्या मुळाशी एक सुंदर, तेजस्वी रत्न ठेवलेला आहे. रत्न जणू काही जिवंत आहे, असं तिला वाटलं. तिने रत्‍नाला स्पर्श केला आणि एका क्षणात तिच्या डोळ्यासमोर एक अद्भुत दृश्य उभं राहिलं.
तिला दिसलं, हजारो वर्षांपूर्वीची एक कथा. एका सुंदर नागकन्येची, जी एका शक्तिशाली राजाच्या प्रेमात पडली होती. दोघांनी लग्न केलं, पण राजाच्या दरबारातील लोकांनी त्यांच्या नात्याला विरोध केला. त्यांनी नागकन्येला शाप दिला की ती पौर्णिमेच्या रात्री एका भयानक नागिणीत बदलेल आणि सरोवरात कैद राहील. राजालाही मारण्यात आलं आणि त्याचं हृदय याच रत्‍नात रूपांतरित झालं.
श्रावणीला त्या नागकन्येची कहाणी ऐकून खूप वाईट वाटलं. तिला जाणवलं की ती नागकण्या कुणी दुसरी नसून, तिचीच पूर्वज आहे. ते रत्न राजाच्या प्रेमाचं प्रतीक होतं आणि श्रावणीच त्याला शापातून मुक्त करू शकत होती.
तेवढ्यात, पौर्णिमा जवळ आली आणि सरोवर हळूहळू उकळायला लागलं. पाण्यातून एक भयानक नागिण बाहेर आली. तिचे डोळे लालभडक होते आणि ती प्रचंड रागात दिसत होती.
नागिणीने श्रावणीकडे पाहिलं आणि ती गर्जली, "तू कोण आहेस? आणि इथे काय करत आहेस?"
श्रावणी घाबरली नाही. तिने धीर धरला आणि नागिणीला सांगितलं, "मी तुझी वंशज आहे. मला तुझ्या शापाबद्दल माहिती आहे आणि मी तुला यातून मुक्त करायला आले आहे."
नागिण हसली. "अशक्य! आजपर्यंत कुणीही मला या शापातून मुक्त करू शकलेलं नाही."
श्रावणीने आपल्या हातातलं रत्न नागिणीला दाखवलं. "हे बघ, तुझ्या प्रियकराच्या प्रेमाचं प्रतीक. याच्या मदतीने तू शापातून मुक्त होऊ शकतेस."
नागिणीने रत्‍नाकडे पाहिलं. तिच्या डोळ्यात पाणी आलं. तिला आपल्या प्रियकराची आठवण झाली. तिच्यातला राग हळूहळू कमी होऊ लागला.
श्रावणीने नागिणीला जवळ बोलावलं आणि रत्‍नाला तिच्या डोक्याला स्पर्श केला. एका क्षणात, नागिणीच्या शरीरातून एक तेजस्वी प्रकाश बाहेर पडला आणि ती पुन्हा एका सुंदर नागकन्येत बदलली.
नागकन्या श्रावणीला म्हणाली, "तू मला शापातून मुक्त केलंस. मी तुझी आभारी आहे. तू माग, तुला काय पाहिजे?"
श्रावणी म्हणाली, "मला काही नको. फक्त माझ्या गावाला सुखी आणि समृद्ध ठेव."
नागकन्येने हसून होकार दिला. तिने श्रावणीला सांगितलं की यापुढे हे सरोवर कुणासाठीही शापित नसेल. उलट, जे कुणी इथे येईल, त्याला शांती आणि समाधान मिळेल.
त्यानंतर नागकन्या रत्‍नासोबत सरोवरात अदृश्य झाली. श्रावणी आनंदाने घरी परतली. तिने गावातल्या लोकांना सगळी गोष्ट सांगितली. सुरुवातीला कुणालाही विश्वास बसला नाही, पण जेव्हा त्यांनी पाहिलं की सरोवर पूर्वीपेक्षा जास्त सुंदर आणि शांत दिसत आहे, तेव्हा त्यांना श्रावणीवर विश्वास बसला.
त्या दिवसापासून, अमृत सरोवर पुन्हा एकदा लोकांच्या आकर्षणाचं केंद्र बनलं. लोक तिथे शांती आणि समाधानासाठी येऊ लागले. श्रावणी गावातली नायिका बनली. तिने सिद्ध केलं की प्रेम आणि धैर्याच्या जोरावर कुठल्याही शापाला हरवता येतं.
आणि अशाप्रकारे, चंद्रकोर आणि शापित सरोवराची कथा गावात कायम राहिली, श्रावणीच्या शौर्याची साक्ष देत...
कथा समाप्त